Η στενοχώρια και η άσχημη διάθεση είναι φυσιολογικές αντιδράσεις στις δυσκολίες της ζωής, στις αναποδιές και τις απογοητεύσεις. Πολλοί άνθρωποι περιγράφουν αυτές τις καταστάσεις σαν “κατάθλιψη“. Αυτοί που βιώνουν στην πραγματικότητα αυτή τη βαριά ψυχιατρική κατάσταση την περιγράφουν σαν μια μεγάλη “μαύρη τρύπα” που ρουφάει όλη τους την ενεργητικότητα, μια αίσθηση επικείμενου χαμού, μια ζωή “άδεια”. Μερικές μάλιστα φορές – κυρίως στον ανδρικό πληθυσμό – μπορεί να συνυπάρχει θυμός και επιθετικότητα. Η κατάθλιψη καταπνίγει το θύμα της κάθε μέρα και επηρεάζει τη δουλειά του, τον ύπνο του, τον τρόπο που τρώει. Ο καταθλιπτικός αισθάνεται αβοήθητος, χάνει την ελπίδα του, αισθάνεται άχρηστος και τα αισθήματα αυτά είναι έντονα και χωρίς ανακούφιση.
Ποιά είναι τα σημάδια της κατάθλιψης; Αν και τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, υπάρχουν ορισμένες σταθερές. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι αυτές μπορεί να αποτελούν μέρος της φυσιολογικής στεναχώριας που βιώνουμε όλοι μας. Η διαφορά έγκειται στην ένταση, στη διάρκεια και στη συνύπαρξη πολλών από τα συμπτώματα. Και όταν αυτά φτάσουν σε σημείο να κατακλύσουν το άτομο και να το κάνουν ανίκανο να αντιδράσει, χρειάζεται η συνδρομή του ειδικού ψυχοθεραπευτή. Ας δούμε ποιά είναι αυτά:
– Απελπισία. “Δεν έχω καμμία προοπτική. Τίποτε δεν θα βελτιωθεί από εδώ και πέρα και δεν μπορώ να κάνω κάτι γι’ αυτό”.
– Κανένα ενδιαφέρον για τις καθημερινές ασχολίες. “Δε με ενδιαφέρουν πράγματα που μου άρεσαν στο παρελθόν. Οι κοινωνικές δραστηριότητες με πονούν. Βαριέμαι το σεξ. Δεν μπορώ να χαρώ τίποτα”.
– Διαταραχές της όρεξης και του σωματικού βάρους. “Έχω πάρει / έχω χάσει πολλά κιλά”. Μεταβολές του βάρους περισσότερο του 5% σε ένα μήνα είναι σημαντικές ενδείξεις.
– Διαταραχές του ύπνου. “Έχω αϋπνία. Ξυπνάω πολύ νωρίς το πρωί”. Επίσης, “κοιμάμαι πάρα πολύ”.
– Θυμός, ευερεθιστότητα. “Εκνευρίζομαι εύκολα – μερικές φορές θέλω να βάλω τις φωνές”.
– Χαμηλή ενεργητικότητα. “Κουράζομαι εύκολα, αισθάνομαι βαρύ το σώμα μου και γρήγορα εξαντλούμαι”.
– Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυστηρή κριτική του εαυτού. “Αισθάνομαι άχρηστος/-η ή ένοχος/-η”.
– Επικίνδυνη συμπεριφορά, όπως κατάχρηση ουσιών, αλκοόλ. Τζόγος, απρόσεχτη οδήγηση ή επικίνδυνα σπορ. “Η ζωή μου δεν αξίζει. Ας την παίξω κορώνα-γράμματα”.
– Πρόβλημα συγκέντρωσης. “Δυσκολεύομαι να πάρω αποφάσεις, ξεχνάω εύκολα”.
– Ανεξήγητος σωματικός πόνος. “Με πονάει το κεφάλι μου, η πλάτη μου, οι μυς μου, το στομάχι μου”. Όλα σωματικές μετατροπές ενός βασανισμένου μυαλού (εκτός φυσικά αν υπάρχει προϊστορία ή επαγγελματική φθορά.
Η κατάθλιψη δεν έχει προτιμήσεις, άντρες και γυναίκες και ακόμη και αυτοί που φαίνεται να έχουν τα πάντα στη ζωή, υποφέρουν από αυτήν την ασθένεια που κάνει τη ζωή να φαίνεται τόσο σκληρή. Γενικά οι ψυχιατρικές ασθένειες έχουν χαμηλή επίπτωση στο γενικό πληθυσμό, όμως η κατάθλιψη βασανίζει το 7% των ενήλικων Αμερικανών (16 εκατομμύρια άνθρωποι) σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας. Κατά καιρούς έχετε ακούσει διάσημους να παραδέχονται (ή να ισχυρίζονται) ότι έχουν κατάθλιψη. Πιθανό όμως να έχετε συναντήσει κι εσείς ένα άτομο που υποφέρει από αυτά τα συναισθήματα απελπισίας που όσοι τα βιώνουν λένε ότι κανείς δεν μπορεί να τα καταλάβει. Μάθετε τι μπορείτε να πείτε και να κάνετε για να τους βοηθήσετε – ή τουλάχιστον να μην τα κάνετε σαλάτα.
Πείτε:
Είμαι εδώ για σένα. Και μη το λέτε μόνο, κάντε το. Αυτό σημαίνει να ελέγχετε τακτικά την κατάσταση του ατόμου που σας ενδιαφέρει. Βοηθήστε τους με τα ραντεβού τους ή με καθημερινές δουλειές, ρωτήστε τους τι χρειάζονται. Για ένα καταθλιπτικό άτομο, δεν υπάρχει μεγαλύτερο δώρο από το να ξέρουν ότι κάποιος τους νοιάζεται.
Ας κάνουμε κάτι. Οι καταθλιπτικοί αναμασούν με το μυαλό τους αρνητικές εμπειρίες ή απειλητικά σενάρια για το μέλλον. Αυτό χειροτερεύει την κατάθλιψη. Μια δραστηριότητα απαιτητική σωματικά (μια βόλτα στο πάρκο) και πνευματικά διακόπτει προσωρινά αυτόν τον τρόπο σκέψης.
Δεν ξέρω ακριβώς τι περνάς, αλλά πρέπει να είναι σκληρό. Η κατάθλιψη είναι πολυπαραγοντική νόσος με γενετικές, βιολογικές και ψυχολογικές παραμέτρους. Η αναγνώριση του πόνου του άλλου, όσο κι αν δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς τα αίτια έχει θετική επίδραση σε αυτόν που υποφέρει, όσο και σ’ αυτόν που τον νοιάζεται. Μπορεί να πυροδοτήσει ανακουφιστικές κουβέντες χωρίς το φόβο της απόρριψης.
Μερικές φορές, μην πείτε τίποτε. Ένας καλός ακροατής, είναι ανεκτίμητος. Οι καταθλιπτικοί αισθάνονται πολλές φορές το βάρος της απομόνωσης από τους άλλους, και μοναξιάς στο μαρτύριο τους. Απλά καθίστε και ακούστε τους – η κοινή φύση της ανθρώπινης δυστυχίας, κάνει το μοίρασμα μοναδικό.
Μην πείτε:
Πάμε για ψώνια να σου περάσει. Τίποτα δεν είναι πιο σκληρό από το να υποτιμάς τον πόνο του άλλου. Οι καταθλιπτικοί δεν επιλέγουν να είναι στεναχωρημένοι και το να πείτε κάτι τετριμμένο, απλώς για να το πείτε, δεν βοηθάει καθόλου. Η κλινική κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης που καταπολεμάται καλύτερα με συνδυασμό φαρμακευτικής και ψυχολογικής θεραπείας που βοηθούν να βελτιωθεί ο τρόπος ζωής και να μειωθεί το άγχος, όχι το αντίθετο.
Μα καλά, δεν θες να καλυτερέψεις; Αυτή η ατάκα υπονοεί ότι ο καταθλιπτικός σφάλλει. Η κατάθλιψη καταπολεμάται πολύ δύσκολα και καμία θεραπεία δεν είναι εκατό τοις εκατό αποτελεσματική. Τα αρνητικά σχόλια και ακόμη περισσότερο το κοινωνικό στίγμα πληγώνουν και ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν κοιτούσαμε πρώτα τα δικά μας λάθη πριν κρίνουμε κάποιον άλλον.
Κι εγώ είχα κατάθλιψη κάποτε. Σε όλους αρέσει να μιλούν για τον εαυτό τους, όμως η περιστασιακή βαρυθυμία δεν είναι καθόλου το ίδιο με την κατάθλιψη. Δεν είναι ενσυναίσθηση να πεις το δικό σου μικρό ή μεγάλο πόνο, αλλά να αφήσεις τον πόνο του άλλου να ξεχυθεί.
Ξεπέρασέ το, υπάρχουν άλλοι σε χειρότερη μοίρα από σένα. Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει τη δουλειά, την εκπαίδευση και τις σχέσεις κάποιου, αλλά και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του. Ο καταθλιπτικός δεν μπορεί να κοιτάξει έξω από τον κύκλο του δικού του εφιάλτη. Για να βοηθήσετε κάποιον, αποδεχτείτε πρώτα οτι δεν έχετε εσείς τις λύσεις για τα πάντα. Μπορείτε να βοηθήσετε απλά με το να είστε εκεί.
